هنگامی که یک بحران رخ می‌دهد انسان‌ها پوست اندازی می‌کنند. تا وقتی که انسان در راحتی است و زندگی عادی را پیش گرفته است یک سری مشکلات و البته یک سری توانایی های دست نخورده درون او پنهان می‌مانند. همانطور که تجربه هم ثابت کرده است بحران‌ها در دل خود فرصت‌هایی را هم برای ما بوجود می‌آورند. اصلا در دل تهدید‌ها و بحران‌هاست که آدمی پیشرفت می‌کند. سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی می‌فرمود:« فرصتی که در بحران‌ها وجود دارد در خود فرصت‌ها نیست.» در طول تاریخ تا انسان احساس نیاز به مسئله‌ای نکرده، به دنبال آن هم نرفته‌است. به عنوان مثال برای بوجود آمدن علم جامعه‌شناسی احساس نیاز به این علم بوجود آمد. یعنی بشر تا با مشکلی روبه‌رو نشود به دنبال راه حل هم نمی‌گردد؛ پس این مشکلات و تهدیدها هستند که موجب پیشرفت می‌شوند.

در این متن قصد داریم به بحرانی که در این دوران تمام دنیا با آن درگیر هستند اندکی بپردازیم تا به مشکلاتی که در جامعه وجود داشته و در این دوران به دلیل بوجود‌آمدن این ویروس ظاهر شده اند، پی‌ببریم و آن‌ها را در این تهدید به فرصت تبدیل کنیم. قطعا بیان تمام مشکلات در حوصله این متن نمی‌گنجد پس به تعدادی از آن‌ها که به نظر این حقیر در سطح فردی مهم‌تر آمد بیان می‌شود:

۱-کنترل برنامه زندگی:

توجه نکردن به وقت و غفلت از گذر زمان یک مسئله و مشکل همیشگی انسان‌ها بوده است؛ البته راهکارهای زیادی در علوم مختلف و زمینه های مختلف مطرح شده است. در این وضعیت بیماری کرونا که ما ناچار به خانه‌نشینی هستیم درحالی که کلاس‌ها و جلسات علمی و مذهبی تعطیل شده اند و این فرصت گرفته شده، فرصتی دیگر برایمان باز شده و آن همین فراغت وقت در خانه است. خیلی کارها وجود دارند که در زمان های مختلف به دنبال وقتی برای انجام دادن آنها هستیم اما همیشه میگوییم که بالاخره فرصتی برای این کارها پیش می‌آید. مثلا کتاب‌های فلان را مطالعه می‌کنم یا هر طوری که می‌خواهم وقت خواب و غذا را تنظیم کنم، اما در این دوران طلایی جوانی هیچگاه موفق به انجام این تنظیم زندگی به نحوی که فکر می‌کنیم درست است نمی‌شویم، چون معمولا دچار درگیری با ساختارهای آموزشی و روزمرگی زندگی و کارها می‌شویم و در انتظار آن وقتی می‌مانیم تا آنطور که دوست داریم زندگی کنیم، اما این فرصت هیچوقت پیدا نمی‌شود. در این دوران خانه‌نشینی میتوانیم کنترل وقت توسط خودمان را لمس کنیم. بهتر درک کنیم که این زندگی و فرصت بدست خودمان است.

۲-تعامل صحیح درون خانه:

شاید تا به حال در خانه اعضای خانواده کمتر پیش می‌آمد که در کنار یکدیگر قرار بگیرند، اما در این شرایط یک دوره نسبتا طولانی تمام اعضای خانواده در خانه حضور دارند. شاید این یک فرصت بسیار خوب باشد تا نحوه تعامل صحیح با اعضای خانواده را یادگرفته و تمرین کنیم. یک مسئله برای تعامل و تربیت صحیح فرزندان توسط پدر و مادر است. نفس گذراندن وقت توسط والدین با فرزند یکی نکات مهم در کتب تعلیم و تربیت است که با خانه‌نشینی کاملا مهیاست. جوانان نیز می‌توانند از نحوه برخوردشان با والدین امتحان بگیرند و البته در خدمت پدر و مادر باشند که این خود توفیقی می‌خواهد که شرایطش کاملا فراهم است. البته مردهایی که مدام با خارج خانه در ارتباط هستند و کمتر فرصت می‌کنند تا در خانه و کنار خانواده باشند از این مدت طولانی در خانه ماندن رنج می‌برند تا قدر لحظات قبل از کرونا را بهتر بدانند!

۳-قدردانی از دارایی‌ها:

یکی دیگر از نکات بسیار مهم قدردانی از نعمت‌هایی است که در این شرایط از ما گرفته شد. امام حسن علیه السلام می‌فرمایند نعمت‌ها تا هستند ناشناخته اند و همین که رفتند، شناخته مى شوند. ما نعمت‌های مختلفی را از شروع این بیماری از دست دادیم. از جمله: تجمعات اعم از جلسات مذهبی و دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه، زیارت اماکن مقدسه، تعطیلی محافل و مراکز علمی و طیف‌های گسترده‌ای از مشاغل که همگی باعث شد تا بیشتر قدر جایگاه و زندگی فعلی خود را بدانیم. البته سلامتی یک نعمت بسیار مورد غفلت است که تا از دست نرود شناخته نمی‌شود.

۴-اعتکاف طولانی:

آدم‌های مذهبی بخصوص جوانان وقتی بحث از عبادت و تهجد می‌شود بعضا می‌شنویم که می‌گویند کارهای مهم‌تری داریم. وجود کارهای مهم‌تر محال نیست اما آیا درست نیست که هر کاری در وقت مناسب خودش انجام شود؟ بدلیل این حادثه جهانی که دچار یک خانه‌نشینی طولانی شدیم و اعتکاف‌ها لغو شد، خیلی بچه مذهبی‌ها غصه خوردند که فرصت اعتکاف رجبیه را از دست دادند اما به نظرم اینطور نبود؛ زیرا خداوند یک اعتکاف چند ماهه آن هم در ماه‌های عبادت را نصیبمان کرد. فرصت اعتکاف ماه‌های رجب و شعبان و رمضان را با هم به ما دادند. اما احتمالا توفیق برای اکثر کسانی که غصه خوردند هم حاصل نشد که از این فرصت طولانی عبادت و خلوت و تفکر استفاده کنند. دلیل آن فرصت عبادت و تهجد نداشتن‌های قبلی که در ظاهر کارهای مهم‌تر بود اما دلیل عبادت نکردن‌ها در این فرصت خانه‌نشینی چیست؟ شاید این مسئله منشا و ریشه‌ای غیر از کارهای مهم‌تر داشته باشد. البته در این متن قصد پاسخگویی به این سوال را ندارم بلکه فقط تلنگری بود تا شاید در فرصت باقی‌مانده اندک تفکری کنیم و در جوابی برای خود باشیم.

کلام آخر هم صحبتی از آقای قرائتی باشد که در توضیحی ذیل آیات ۱۹ و ۲۰ سوره الرحمن: ((مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ. بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ)) می‌گفتند که دو دریا درحالی که یکی شور و دیگری شیرین هستند هر دو ماهی دارند ولی انسان اگر ماهیگیر باشد در هر دو دریا صید خود را خواهد کرد. حال ما هم در هر شرایطی قرار گرفتیم باید قدر آن را بدانیم و از  آن فرصت نهایت استفاده را بببریم، خواه در وضعیت کرونا باشد و خواه وضعیتی عادی؛ کما اینکه بسیاری از علما کتب بسیار ارزشمندی را در شرایط سختی همچون زندان نوشتند.

به امید شکست این بیماری… .

 

علی شیرین صحرایی
دانشجوی دوره کارشناسی معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات